نهی از منکر

 قرآن

 فَلَوْ لَا کاَنَ مِنَ الْقُرُونِ مِن قَبْلِکُمْ أُوْلُواْ بَقِیَّةٍ یَنهَْوْنَ عَنِ الْفَسَادِ فىِ الْأَرْضِ إِلَّا قَلِیلًا مِّمَّنْ أَنجَیْنَا مِنْهُمْ وَ اتَّبَعَ الَّذِینَ ظَلَمُواْ مَا أُتْرِفُواْ فِیهِ وَ کاَنُواْ مجُْرِمِین‏ ( هود آیه 116 ) چرا در میان مردمانی که پیش از شما بودند - جز اندکی که از آن میان نجاتشان دادیم - خردمندانی نبودند تا مردمان را از تبهکاری در زمین باز دارند ؟ ستمگران از پی آسودگی و لذّات دنیوی رفتند و گنهکار بودند.

 حدیث

رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : إنَّ اللّه َ تَبارَکَ و تَعالى لَیُبغِضُ المُؤمِنَ الضَّعیفَ الّذی لا زَبْرَ لَهُ ، و قالَ : هُوَ الّذی لا یَنهى عَنِ المُنکَرِ . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : خداوند تبارک و تعالى مؤمن ضعیفى را که هیبت و صلابت ندارد دشمن مى دارد. آن حضرت فرمود: او کسى است که نهى از منکر نمى کند. معانی الأخبار : 344/1.

رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : لا یَنبَغی لِنَفسٍ مُؤمِنَةٍ تَرى مَن یَعصی اللّه َ فلا تُنکِرُ عَلَیهِ . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : هیچ انسان مؤمنى را نشاید، که ببیند کسى نافرمانى خدا مى کند و بر او خرده نگیرد. کنز العمّال : 5614.

رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله :  جاءَنی جَبرَئیلُ فقالَ لی : یا أحمدُ ، الإسلام عَشرَةُ أسهُمٍ ... الثامِنَةُ : النَّهیُ عَنِ المُنکَرِ ، و هِیَ الحُجَّةُ . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : جبرئیل نزد من آمد و گفت: اى احمد! اسلام ده بخش است... هشتمین بخش آن نهى از منکر است و آن [براى اتمام] حجّت مى باشد. علل الشرائع : 249/5.

الإمامُ علیٌّ علیه السلام : ظَهَرَ الفَسادُ فلا مُنکِرٌ مُغیِّرٌ ، و لا زاجِرٌ مُزدَجِرٌ . .امام على علیه السلام : فساد و تباهى آشکار گشته، اما نه کسى پیدا مى شود که اعتراض کند و در صدد تغییرش بر آید و نه کسى که نهى کند و مردم را از آن باز دارد. نهج البلاغة : الخطبة 129.

الإمامُ علیٌّ علیه السلام :  فَرَضَ اللّه ُ ... النَّهیَ عَنِ المُنکَرِ رَدْعا لِلسُّـفَهاءِ . امام على علیه السلام :خداوند... نهى از منکر را براى باز داشتن سبک سران [از زشت کارى ]واجب فرمود. نهج البلاغة : الحکمة 252.

الإمامُ علیٌّ علیه السلام : و مَن نَهى عَنِ المُنکَرِ أرغَمَ اُنوفَ الکافِرینَ (المُنافِقینَ) . امام على علیه السلام :و هر که نهى از منکر کند، بینى کافران (منافقان) را به خاک مالد. نهج البلاغة : الحکمة 31.

الإمامُ الحسینُ علیه السلام : کانَ یُقالُ : لا تَحِلُّ لِعَینٍ مُؤمِنَةٍ تَرَى اللّه َ یُعصى فتَطرِفُ حتّى یُغَیِّرَهُ . امام حسین علیه السلام : گفته مى شد: بر هیچ چشمِِ مؤمنِ به خدا روا نیست که ببیند خدا نافرمانى مى شود و خود را فرو بندد مگر آن وضع را تغییر دهد. تنبیه الخواطر : 2/179.

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : قالَ النَّبیُّ صلى الله علیه و آله : إنَّ اللّه َ عَزَّ و جلَّ لَیُبْغِضُ المُؤْمِنَ الضَّعیفَ الّذی لا دِینَ لَهُ ، فقیلَ لَهُ : و ما المُؤْمِنُ الّذی لا دِینَ لَهُ ؟ قالَ : الّذی لا یَنهى عَنِ المُنکَرِ . .امام صادق علیه السلام : پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود : خداوند عزّ و جلّ از مؤمن ضعیفى که دین ندارد نفرت دارد. عرض شد: مؤمنى که دین ندارد کیست؟ فرمود: کسى که نهى از منکر نمى کند. الکافی : 5/59/15.

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : إذا رَأى المُنکَرَ فلَم یُنکِرْهُ و هُوَ یَقدِرُ (یَقوى) عَلَیهِ فقَد أحَبَّ أن یُعصَى اللّه ُ ، و مَن أحَبَّ أن یُعصَى اللّه ُ فقَد بارَزَ اللّه َ بِالعَداوَةِ . امام صادق علیه السلام : هر گاه [کسى] منکر را ببیند و بتواند اعتراض کند و نکند، در واقع دوست داشته است که خدا نافرمانى شود، و هر که دوست داشته باشد خدا نافرمانى شود، به دشمنى با خدا برخاسته است. تفسیر العیّاشی : 1/360/25.

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : ( ـ لِقَومٍ مِن أصحابِهِ ـ )  : إنَّهُ قَد حَقَّ لی أن آخُذَ البَریءَ مِنکُم بِالسَّقیمِ ، و کَیفَ لا یحِقُّ لی ذلکَ و أنتُم یَبلُغُکُم عَنِ الرَّجُلِ مِنکُمُ القَبیحُ و لا تُنکِرونَ عَلَیهِ و لا تَهجُرونَهُ و لا تُؤذونَهُ حتّى یَترُکَهُ ؟ ! امام صادق علیه السلام ( ـ خطاب به گروهى از اصحاب خود ـ ) فرمود : من حقّ دارم بى گناه شما را به سبب گنه کارتان مؤاخذه کنم. چرا حق نداشته باشم، در حالى که وقتى شما از کار زشتِ فردى از افراد خود خبردار مى شوید به او اعتراض نمى کنید و با وى قهر نمى کنید و اذیّتش نمى کنید تا از کار زشت خود دست بردارد. تهذیب الأحکام: 6/181/375 .

 

 

سزاوارترین مردم به امر و نهی کردن

 قرآن

لَوْ لَا یَنْهائهُمُ الرَّبَّانِیُّونَ وَ الْأَحْبَارُ عَن قَوْلهِِمُ الْاثْمَ وَ أَکلِْهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ مَا کاَنُواْ یَصْنَعُون‏ ( مائده آیه 63 ) از چه روی خدا پرستان و دانشمندان ، آنان را از گفتار بد و حرامخوارگی باز نمی دارند . چه بد می کردند.

لُعِنَ الَّذِینَ کَفَرُواْ مِن بَنىِ إِسرَْائِیلَ عَلىَ‏ لِسَانِ دَاوُدَ وَ عِیسىَ ابْنِ مَرْیَمَ ذَالِکَ بِمَا عَصَواْ وَّ کَانُواْ یَعْتَدُونَ(78) کَانُواْ لَا یَتَنَاهَوْنَ عَن مُّنکَرٍ فَعَلُوهُ لَبِئْسَ مَا کَانُواْ یَفْعَلُونَ(79) ( مائده آیه 78 و 79 )  کسانی از بنی اسرائیل که کافر گشتند ، به زبان داود و عیسی بن مریم لعنت شدند و این سزای عصیان و تجاوزشان بود .از کار زشتی که مرتکب می شدند باز نمی داشتند .چه بد بود آن چه می کردند.

 حدیث

الإمامُ علیٌّ علیه السلام : إنَّما هَلَکَ مَن کانَ قَبلَکُم بِحَیثُ ما عَمِلوا مِنَ المَعاصی و لَم یَنهَهُمُ الرّبّانِیّونَ و الأحبارُ عَن ذلکَ ؛ فإنَّهُم لَمّا تَمادَوا فی المَعاصی نَزَلَت بِهِمُ العُقوباتُ . امام على علیه السلام : پیشینیان شما (یهودیان و مسیحیان) از آن رو هلاک گشتند که گناه مى کردند و علما و دانشمندانشان آنها را منع نمى کردند. پس، وقتى در گناهان فرو رفتند، کیفرها بر آنان فرود آمد. الزهد للحسین بن سعید : 105/288.

الإمامُ علیٌّ علیه السلام : إنَّ اللّه َ سُبحانَهُ لَم یَلعَنِ القَرنَ الماضِیَ بَینَ أیدیکُم إلاّ لِتَرکِهِمُ الأمرَ بِالمَعروفِ و النَّهیَ عَنِ المُنکَرِ ، فَلعَنَ اللّه ُ السُّفَهاءَ لِرُکوبِ المَعاصی ، و الحُلَماءَ لِتَرکِ التَّناهی . .امام على علیه السلام : خداوند سبحان نسلهاى گذشته پیش از شما را از رحمت خود دور نساخت مگر بدان سبب که امر به معروف و نهى از منکر را رها کردند. پس، خداوند سبک سران را به سبب ارتکاب گناهان، از رحمت خویش دور ساخت و بردباران (دانایان) را به سبب ترک کردن نهى از منکر. نهج البلاغة : الخطبة 192 .

الإمامُ الحسینُ علیه السلام : اعتَبِروا أیُّها النَّاسُ بِما وَعَظَ اللّه ُ بِهِ أولِیاءَهُ مِن سوءِ ثَنائهِ عَلَى الأحبارِ ؛ إذ یَقولُ : «لَولا یَنهاهُمُ الرَّبّانِیُّونَ ...» و قالَ : «لُعِنَ الّذینَ کَفَروا مِن بَنی إسرائیلَ ...» و إنّما عابَ اللّه ُ ذلکَ عَلَیهِم لأِنَّهُم کانوا یَرَونَ مِنَ الظَّلَمَةِ الّذینَ بَینَ أظهُرِهِمُ المُنکَرَ و الفَسادَ فلا یَنهَونَهُم عَن ذلکَ ، رَغبَةً فیما کانوا یَنالونَ مِنهُمُ ، و رَهبَةً مِمّا یَحذَرونَ ، و اللّه ُ یَقولُ : «فَلا تَخشَوُا النّاسَ وَ اخْشَونِ» . امام حسین علیه السلام :اى مردم! از پندى که خداوند، با بدگویى از عالمان یهود، به دوستان خود داده است عبرت گیرید، آن جا که مى فرماید : «چرا علمایشان آنها را نهى نکردند...» و فرمود: «کسانى از بنى اسرائیل که کافر گشتند لعنت شدند...». خداوند بدین سبب بر علماى یهود خُرده گرفته است که آنان از ستمگران جامعه خود زشت کارى و تبهکارى مى دیدند، اما به طمع بهره اى که از آنان مى بردند، و نیز به سبب ترس از آنچه مى ترسیدند، آنان را از زشت کارى منع نمى کردند، حال آن که خدا مى فرماید: «از مردم نترسید و از من بترسید». تحف العقول : 237.

 

 

 

 نگهداشتن خود و افراد خانواده از گناهان

 قرآن

یَأَیهَُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ قُواْ أَنفُسَکمُ‏ْ وَ أَهْلِیکمُ‏ْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الحِْجَارَةُ عَلَیهَْا مَلَئکَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَّا یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَ یَفْعَلُونَ مَا یُؤْمَرُون‏ ( تحریم آیه 6 ) ای کسانی که ایمان آورده اید ، خود و خانواده خود را از آتشی که آتشگیره اش مردم و سنگها هستند ، نگه دارید.فرشتگانی خشن و سختگیر بر آن آتش گماشته شده اند که خدا را در آنچه به آنان دستور دهد ، نافرمانی نمی کنند و همان کنند که دستور دارند.

 حدیث

الإمامُ علیٌّ علیه السلام( ـ فی قولِهِ تَعالى : «قُوا أنفُسَکُم و أهلیکُم ناراً  ) : عَلِّموا أهلیکُمُ الخَیرَ . امام على علیه السلام ( ـ درباره آیه «خود و خانواده خود را از آتش نگه دارید ) فرمود : به افراد خانواده خود کارهاى نیک را آموزش دهید. الترغیب و الترهیب : 1/121/12.

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام( ـ فی قولِهِ تَعالى :  «قُوا أنفُسَکُم و أهلیکُم ناراً  ) لَمّا سَأَلَهُ أبو بَصیرً عَن وِقایَةِ الأهل ِ  : تأمُرُهُم بِما أمَرَهُمُ اللّه ُ ، و تَنهاهُم عَمّا نَهاهُمُ اللّه ُ عَنهُ ، فإن أطاعُوکَ کُنتَ قَد وَقَیتَهُم ، و إن عَصَوکَ فکُنتَ قَد قَضَیتَ ما عَلَیکَ . امام صادق علیه السلام ( ـ در پاسخ به ابو بصیر از آیه «خود و خانواده خود را از آتشی ...نگه دارید ) که پرسید چگونه خانواده را باید از آتش نگه داشت -   فرمود : آنها را به انجام آنچه خدا فرمان داده است فرمان مى دهى و از آنچه خدا منعشان فرموده است منع مى کنى. اگر از تو اطاعت کردند آنان را از آتش حفظ کرده اى و اگر نا فرمانیت کردند، تو وظیفه ات را انجام داده اى. تفسیر القمّی : 2/377.

الإمامُ الصّادقُ علیه السلام : لَمّا نَزَلَت هذِهِ الآیَةُ : «قُوا أنفُسَکُم و أهلیکُم نارا» جَلَسَ رَجُلٌ مِنَ المُسلِمینَ یَبکی ، فقالَ : أنا عَجَزتُ عَن نَفسی ، کُلِّفتُ أهلی ! فقالَ لَهُ رَسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : حَسبُکَ أن تَأمُرَهُم بِما تَأمُرُ بِهِ نَفسَکَ ، و تَنهاهُم عَمّا تَنهى عَنهُ نَفسَکَ . امام صادق علیه السلام :چون آیه «خود و خانواده خود را از آتش نگه دارید» نازل شد، مردى از مسلمانان نشست و شروع به گریستن کرد و گفت: من خودم را نمى توانم حفظ کنم؛ حالا مسئولیّت خانواده ام نیز به عهده من گذاشته شد. رسول خدا به او فرمود: براى تو همین کافى است که آنچه را به خودت فرمان مى دهى، به آنان نیز فرمان دهى و از آنچه که خودت را منع مى کنى، آنان را نیز منع کنى. مشکاة الأنوار : 455/1527 . 

 

جانمایه فرایض

 الإمامُ الحسینُ علیه السلام : اعتَبِروا أیُّها النَّاسُ بِما وَعَظَ اللّه ُ بِه أولِیاءَهُ ... و قالَ : «المُؤمِنونَ و المُؤمِناتُ بَعضُهُم أولِیاءُ بَعضٍ یَأمُرونَ بِالمَعروفِ و یَنهَونَ عَنِ المُنکَرِ» التوبة : 71 . فبَدَأ اللّه ُ بِالأمرِ بِالمَعروفِ ، و النَّهیِ عَنِ المُنکَرِ فَریضَةً مِنهُ ؛ لِعِلمِهِ بِأنَّها إذا اُدِّیَت و اُقیمَتِ استَقامَتِ الفَرائضُ کُلُّها هَیِّنُها و صَعبُها ، و ذلکَ أنَّ الأمرَ بِالمَعروفِ و النَّهیَ عَنِ المُنکَرِ دُعاءٌ إلَى الإسلامِ مَعَ رَدِّ المَظالِمِ و مُخالَفَةِ الظّالِمِ ، و قِسمَةِ الفَیءِ و الغَنائمِ ، و أخذِ الصَّدَقاتِ مِن مَواضِعِها ، و وَضعِها فی حَقِّها ..امام حسین علیه السلام : اى مردم! از پندى که خداوند به دوستان خود داده است، عبرت گیرید... و فرمود: «مردان مؤمن و زنان مؤمن برخى بر برخى دیگر ولایت دارند امر به معروف و نهى از منکر مى کنند». خداوند از امر به معروف و نهى از منکر به عنوان یک فریضه از جانب خود، آغاز کرد؛ زیرا مى دانست که اگر این فریضه انجام گیرد و برپا شود، همه فرایض دیگر، از آسان و سخت، به کار بسته خواهد شد؛ چون امر به معروف و نهى از منکر دعوت به اسلام است با ردّ مظالم (باز گرداندن حقوقِ به ناحق گرفته مردم به آنان) و مخالفت با ستمگر و تقسیم [عادلانه] بیت المال و غنایم و گرفتن بجاى زکات و خرج کردن بجاى آنها.  تحف العقول : 237 

الإمامُ الباقرُ علیه السلام : إنَّ الأمرَ بِالمَعروفِ و النَّهیَ عَنِ المُنکَرِ سَبیلُ الأنبیاءِ ، و مِنهاجُ الصُّلَحاءِ ، فریضَةٌ عَظیمَةٌ بِها تُقامُ الفَرائضُ ، و تَأمَنُ المَذاهِبُ ، و تَحِلُّ المَکاسِبُ ، و تُرَدُّ المَظالِمُ ، و تَعمُرُ الأرضُ ، و یُنتَصَفُ مِنَ الأعداءِ ، و یَستَقیمُ الأمرُ . امام باقر علیه السلام : امر به معروف و نهى از منکر راه پیامبران است و شیوه نیکوکاران. فریضه بزرگى است که دیگر فرایض به واسطه آن برپا مى شود و راه و روشها امن مى گردد و درآمدها حلال مى شود و حقوق و اموالِ به زور گرفته شده به صاحبانش بر مى گردد و زمین آبادان مى شود و از دشمنان انتقام گرفته مى شود و کارها سامان مى پذیرد. الکافی : 5/56/1.

 

 حق گویى در برابر پیشواى ستمگر

رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : أفضَلُ الجِهادُ کَلِمَةُ عَدلٍ عِندَ إمامٍ جائرٍ ، أفضَلُ الجِهادِ کَلِمَةُ حُکمٍ عِندَ إمامٍ جائرٍ . پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : برترین جهاد، سخن عادلانه در برابر پیشوایى ستمگر است. برترین جهاد سخن حق در برابر پیشواى ستمگر است. .کنز العمّال : 5576.

رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله : سَیِّدُ الشُّهَداءِ : حَمزَةُ بنُ عَبدِ المُطَّلِبِ ، و رَجُلٌ قامَ إلى إمامٍ جائرٍ فأمَرَهُ و نَهاهُ فقَتَلَهُ. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : سرور شهیدان، [یکى ]حمزه فرزند عبد المطلب است و [دیگرى ]مردى است که در برابر پیشوایى ستمگر بر پا خیزد و او را امر و نهى کند و آن پیشوا او را بکشد. .الترغیب و الترهیب : 3/225/8.

رسولُ اللّه ِ صلى الله علیه و آله :  أحَبُّ الجِهادِ إلَى اللّه ِ عَزَّ و جلَّ کَلِمَةُ حَقٍّ تُقالُ لإِمامٍ جائرٍ .پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :محبوبترین جهاد نزد خداوند عزّ و جلّ، سخن حقى است که به پیشواى ستمگر گفته شود. کنز العمّال : 5510.

الترغیب و الترهیب : عَرَضَ لِرَسولِ اللّه ِ صلى الله علیه و آله رَجُلٌ عِندَ الجَمرَةِ الاُولى ، فقالَ : یا رَسولَ اللّه ِ ، أیُّ الجِهادِ أفضَلُ ؟ فسَکَتَ عَنهُ ، فلَمّا رَمَى الجَمرَةَ الثّانِیَةَ سَألَهُ ، فسَکَتَ عَنهُ ، فلَمّا رَمى جَمرةَ العَقَبَةِ وَضَعَ رِجلَهُ فی الغَرزِ لِیَرکَبَ ، قالَ : أینَ السّائلُ ؟ قالَ : أنا یا رَسولَ اللّه ِ . قالَ : کَلِمَةُ حَقٍّ تُقالُ عِندَ ذی سُلطانٍ جائرٍ . الترغیب و الترهیب : هنگام رمى جمره اوّل، مردى نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله آمد و عرض کرد: اى رسول خدا! کدام جهاد برتر است ؟ حضرت پاسخش را نداد. چون به جمره دوم سنگریزه انداخت آن مرد باز همین را پرسید. حضرت جوابش را نداد. وقتى به جمره عقبه سنگریزه انداخت و پا در رکاب نهاد تا سوار شود، فرمود: آن سؤال کننده کجاست؟ مرد عرض کرد: من هستم اى رسول خدا! حضرت فرمود: سخن حقى که در برابر قدرتمندى ستمگر گفته شود. الترغیب و الترهیب : 3/225/7.

الإمامُ علیٌّ علیه السلام : و إنَّ الأمرَ بِالمَعروفِ و النَّهیَ عَنِ المُنکَرِ لا یُقَرِّبانِ مِن أجَلٍ و لا یَنقُصانِ مِن رِزقٍ ، و أفضَلُ مِن ذلکَ کُلِّهِ کَلِمَـةُ عَدلٍ عِندَ إمامٍ جائرٍ . امام على علیه السلام : امر به معروف و نهى از منکر، نه اجل را نزدیک مى کنند و نه روزى را کم و برتر از همه اینها، سخن عادلانه و حقى است که در برابر پیشوایى ستمگر گفته شود. .نهج البلاغة : الحکمة 374.

الإمامُ علیٌّ علیه السلام : إنَّ الأمرَ بِالمَعروفِ و النَّهیَ عَنِ المُنکَرِ لا یُقَرِّبانِ مِن أجَلٍ و لا یَنقُصانِ مِن رِزقٍ ، لکِن یُضاعِفانِ الثَّوابَ و یُعظِمانِ الأجرَ ، و أفضَلُ مِنهُما کَلِمَةُ عَدلٍ عِندَ إمامٍ جائرٍ . امام على علیه السلام : امر به معروف و نهى از منکر، نه اجلى را نزدیک مى گردانند و نه از روزى مى کاهند، بلکه ثواب را دو چندان و مزد را بزرگ مى سازند و برتر از امر به معروف و نهى از منکر سخن عادلانه و حقى است که در برابر پیشواى ستمگر گفته شود. غرر الحکم : 3648.

الإمامُ علیٌّ علیه السلام : مَن آثَـرَ رِضـى رَبٍّ قادِرٍ فلیَتَکَلَّمْ بِکَلِمةِ عَدلٍ عِندَ سُلطانٍ جائرٍ . امام على علیه السلام : هر که خشنودىِ پروردگار توانا را برگزید، پس باید سخن حق را در برابر پیشواى ستمگر بر زبان آورد. غرر الحکم : 8957.

الإمامُ الباقرُ علیه السلام : مَن مَشى إلى سُلطانٍ جائرٍ فأمَرَهُ بِتَقوَى اللّه ِ و وَعَظَهُ و خَوَّفَهُ ، کانَ لَهُ (مِثلُ) أجرِ الثَّقَلَینِ مِنَ الجِنِّ و الإنسِ و مِثلُ أعمالِهِم . امام باقر علیه السلام : هر که نزد پیشوایى ستمگر برود و او را به تقواى خدا فرمان دهد و موعظه اش کند و [از عذاب و خشم خدا ]بترساندش، برایش همانند اجر جنّ و انس و همانند اعمال آنها باشد. مستطرفات السرائر : 141/1.

نوشته شده در سه شنبه 93 مرداد 14ساعت ساعت 1:32 عصر توسط مشتعلی| نظر بدهید