مقدمه

این سوره در مکه نازل شده و داراى 4 آیه است

تفسیر نمونه جلد 27 صفحه 428

محتوى و فضیلت سوره اخلاص

این سوره چنانکه از نامش پیدا است (سوره اخلاص و سوره توحید) از توحید پروردگار، و یگانگى او سخن مى گوید، و در چهار آیه کوتاه چنان توصیفى از یگانگى خداوند کرده که نیاز به اضافه ندارد.

در شاءن نزول این سوره از امام صادق (علیه السلام ) چنین نقل شده : یهود از رسول الله (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) تقاضا کردند خداوند را براى آنها توصیف کند، پیغمبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) سه روز سکوت کرد و پاسخى نگفت ، تا این سوره نازل شد و پاسخ آنها را بیان کرد.

در بعضى از روایات آمده که این سؤ ال کننده عبد الله بن صوریا یکى از سران معروف یهود بود، و در روایت دیگرى آمده که عبد الله بن سلام چنین سؤ الى را از پیغمبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) در مکه کرد، سپس ایمان آورد، و ایمان خود را همچنان مکتوم مى داشت .

در روایات دیگرى آمده است که مشرکان مکه چنین سؤ الى را کرده اند.

در بعضى از روایات نیز آمده که سؤ ال کنندگان گروهى از مسیحیان نجران بودند.

در میان این روایات تضادى وجود ندارد زیرا ممکن است این سؤ ال از ناحیه همه آنها مطرح شده باشد و این خود دلیلى است بر عظمت فوق العاده این سوره که پاسخگوى سؤ الات افراد و اقوام مختلف است .

در فضیلت تلاوت این سوره روایات زیادى در منابع معروف اسلامى آمده

تفسیر نمونه جلد 27 صفحه 429

است که حاکى از عظمت فوق العاده آن مى باشد از جمله : در حدیثى از پیغمبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) مى خوانیم که فرمود: ایعجز احدکم ان یقراء ثلث القرآن فى لیلة ؟: ((آیا کسى از شما عاجز است از اینکه یک سوم قرآن را در یک شب بخواند))؟!

یکى از حاضران عرض کرد: اى رسول خدا! چه کسى توانائى بر این کار دارد؟!

پیغمبر فرمود: اقرؤ اقل هو الله احد: سوره قل هو الله را بخوانید.

در حدیث دیگرى از امام صادق (علیه السلام ) مى خوانیم : هنگامى که رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) بر جنازه سعد بن معاذ نماز گزارد فرمود: هفتاد هزار ملک که در میان آنها جبرئیل نیز بود بر جنازه او نماز گزاردند! من از جبرئیل پرسیدم او به خاطر کدام عمل مستحق نماز گزاردن شما شد؟

گفت : به خاطر تلاوت ((قل هو الله احد)) در حال نشستن ، و ایستادن ، و سوار شدن ، و پیاده روى و رفت و آمد.

و در حدیث دیگرى از امام صادق (علیه السلام ) مى خوانیم : ((کسى که یک روز و شب بر او بگذرد و نمازهاى پنجگانه را بخواند و در آن قل هو الله احد را نخواند به او گفته مى شود یا عبد الله ! لست من المصلین !: 0اى بنده خدا! تو از نماز گزاران نیستى ))!.

در حدیث دیگرى از پیغمبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) آمده است که فرمود: ((کسى که ایمان به خدا و روز قیامت دارد خواندن سوره قل هو الله احد را بعد از هر نماز ترک نکند، چرا که هر کس آن را بخواند خداوند خیر دنیا و آخرت را براى او جمع مى کند، و خودش و پدر و مادر و فرزندانش را مى آمرزد)).

تفسیر نمونه جلد 27 صفحه 430

از روایت دیگرى استفاده مى شود که خواندن این سوره به هنگام ورود به خانه روزى را فراوان مى کند و فقر را دور مى سازد.

روایات در فضیلت این سوره بیش از آن است که در این مختصر بگنجد، و آنچه نقل کردیم تنها قسمتى از آن است .

در اینکه چگونه سوره ((قل هو الله )) معادل یک سوم قرآن است ؟ بعضى گفته اند به خاطر اینکه قرآن مشتمل بر احکام و عقائد و تاریخ است ، و این سوره بخش ((عقائد)) را به طور فشرده بیان مى کند.

بعضى دیگر گفته اند: قرآن سه بخش است ((مبداء)) و ((معاد)) و ((آنچه در میان این دو)) قرار دارد، و این سوره بخش اول را شرح مى دهد.

این سخن قابل قبول است که تقریبا یک سوم قرآن پیرامون توحید بحث مى کند و عصاره آن در سوره توحید آمده .

این سخن را با حدیث دیگرى در باره عظمت این سوره پایان مى دهیم : از امام على بن الحسین (علیهماالسلام ) در باره سوره توحید سؤ ال کردند، فرمود: ان الله عز و جل علم انه یکون فى آخر الزمان اقوام متعمقون ، فانزل الله تعالى قل هو الله احد، و الایات من سورة الحدید الى قوله : ((و هو علیم بذات الصدور)) فمن رام وراء ذلک فقد هلک : خداوند متعال مى دانست که در آخر الزمان اقوامى مى آیند که در مسائل تعمق و دقت مى کنند، لذا سوره قل هو الله احد، و آیات آغاز سوره حدید، تا علیم بذات الصدور را (پیرامون مباحث توحید و خداشناسى ) نازل فرمود، هر کس بیش از آن را طلب کند هلاک مى شود.

تفسیر نمونه جلد 27 صفحه 431

                                بِسمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ(1) اللَّهُ الصمَدُ(2) لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ(3) وَ لَمْ یَکُن لَّهُ کفُواً أَحَدُ(4)

ترجمه :

بنام خداوند بخشنده مهربان

1 - بگو: خداوند یکتا و یگانه است .

2 - خداوندى است که همه نیازمندان قصد او مى کنند:

3 - نزاد و زاده نشد.

4 - و براى او هرگز شبیه و مانندى نبوده است .

تفسیر :

او یکتا و بى همتا است

نخستین آیه از این سوره در پاسخ سؤ الات مکررى که از ناحیه اقوا

تفسیر نمونه جلد 27 صفحه 432

افراد مختلف در زمینه اوصاف پروردگار شده بود مى فرماید: ((بگو او خداوند یکتا و یگانه است )) (قل هو الله احد)

آغاز جمله با ضمیر ((هو)) که ضمیر مفرد غائب است و از مفهوم مبهمى حکایت مى کند، در واقع رمز و اشاره اى به این واقعیت است که ذات مقدس او در نهایت خفاء است ، و از دسترس افکار محدود انسانها بیرون ، هر چند آثار او آنچنان جهان را پر کرده که از همه چیز ظاهرتر و آشکارتر است ، چنانکه در آیه 53 سوره فصلت مى خوانیم : سنریهم آیاتنا فى الافاق و فى انفسهم حتى یتبین لهم انه الحق : به زودى نشانه هاى خود را در اطراف جهان و در درون جانشان به آنها نشان مى دهیم تا آشکار گردد که او حق است .

سپس از این حقیقت ناشناخته پرده برمى دارد و مى گوید: او خداوند یگانه و یکتا است .

نوشته شده در جمعه 92 فروردین 9ساعت ساعت 9:40 صبح توسط مشتعلی| نظر بدهید