فرهنگی ،مذهبی
امام رضا علیه السلام و خمس درآمدها «إنّ الخمس بعد المؤونة»؛ مردم است، زیرا اخراج خمس از غنایم وظیفه مردم نیست، بلکه وظیفه حاکم اسلامى است و حضرت در اینجا با مردم سخن مىگوید. الفیئ الذى لم یختلف فیه وهو ماادّعى فیه الرخصة، وهو ربح التجارة، وغلة الضیعة وسائر الفوائد من المکاسب والصناعات، والمواریث وغیرها لأنّ الجمیع غنیمة وفائدة ومن رزق اللَّه عزّوجلّ، فانّه روى أنّ الخمس على الخیّاط من ابرته والصانع من صناعه، فعلى کلّ من غنم من الوجوه مالًا فعلیه الخمس». «هر چه مردم به دست آورند، غنیمت به شمار مىآید، خواه گنج یا معادن باشد و خواه از غوّاصى در دریا به دست آید، یا اموالى که در جنگ به دست آمده و براى آنها لشکرکشى نشده باشد، و همان چیزى که ادّعا کردهاند که خمسى ندارد، یعنى سود بازرگانى و محصولات کشتزارها و باغها و دیگر درآمدهاى بازرگانى وصنعتى و ارث و چیزهاى دیگر، همه اینها غنیمت و سود و روزى خداوند است.» در روایت دیگر آمده است «حتى خیاط باید سوزن خود و صنعتگر از صنعت خود خمس بپردازد. هر کس از هر یک از این راهها چیزى به دست آورد، باید خمس بپردازد.» حضرت در پاسخ فرمود: «إنّ الخمس عوننا على دیننا وعلى عیالاتنا وعلى موالینا وما نبذل ونشترى من اعراضنا ممّن نخاف سطوته، فلا تَزْوُوهُ عنّا ولا تحرموا أنفسکم دعاءنا ما قدرتم علیه فانّ اخراجه مفتاح رزقکم وتمحیص ذنوبکم وما تمهدون لأنفسکم لیوم فاقتکم ...». «خمس، کمک به دینمان و خانوادهها و هوادارانمان است و آن را هزینه مىکنیم تا آبروى خود را حفظ کنیم و از شرّ دشمنان در امان بمانیم، پس آن را از ما باز نگیرید و تا جایى که مىتوانید ما را از دعاى خود بىبهره نسازید. روز تنگدستى شماست ....» درخواست کردند که خمس را بر آنان حلال کند، فرمود: «ما أمحل هذا تمحضونا المودّة بالسنتکم وتزوون عنا حقاً جعله اللَّه لنا وجعلنا له، وهو الخمس لا نجعل أحداً منکم فى حلّ». «من این پیشنهاد را قبول نمىکنم. شما، در زبان ما را به محبت خود اختصاص مىدهید، و در عمل حقى را که خدا براى ما قرار داده وما را ویژه آن شناخته- یعنى خمس- از ما باز مىگیرید، ما خمس را بر هیچ یک از شما حلال نمىکنیم.» او درباره خمس سؤال کرد. متن نامه او چنین است: جمیع الضروب وعلى الصنّاع وکیف ذلک؟ فکتب بخطه: «الخمس بعد المؤونة»؛ و زیاد تعلّق مىگیرد؟ وصنعتگران نیز باید خمس بپردازند؟ چگونگى آن را بفرمایید. حضرت در پاسخ نوشت: پس از محاسبه هزینهها باید یک پنجم پرداخت شود.» که دوران امامت ایشان مربوط به سالهاى (203- 220) است، نزد شیعیان امر مسلّمى بوده، ولى چیزى که هست کم و کیف آن براى این فرد روشن نبود که با نامهنگارى جویاى آن شده است. نوشته است-، درباره مسأله خمس به صورت گسترده سخن گفته، آنگاه مىفرماید: «والغنائم والفوائد یرحمک اللَّه فهى الغنیمة یغنمها المرء والفائدة یفیدها والجائزة من الإنسان للإنسان الّتى لها خطر، والمیراث الذى لا یحتسب من غیر أب ولا ابن ...». حضرت، پس از نگارش آیه غنیمت به تفسیر آن پرداخته مىفرماید: «غنائم وفوائد- خدا ترا بیامرزد- بهرههایى است که انسان به چنگ مىآورد و سودهایى است که به او مىرسد وهدایاى گرانبهایى که به انسان مىبخشند ومیراثى که انسان فکر نمىکند به او برسد، در همه آنها خمس واجب است.» آنگاه بقیه موارد خمس راتشریح مىکند. امام هادى (ع) و خمس درآمدها امام هادى علیه السلام و خمس درآمدها سؤال کردم: مردى که از مزرعه خود صد «کر» گندم برداشت کرده است، و یک دهم آن به عنوان زکات ازاوگرفته شده و سى «کر» آن نیز براى هزینه صرف شده است، و تنها شصت «کر» براى او مانده، وظیفه او چیست؟ و حضرت در پاسخ نوشت: پس از کسر هزینههاى زندگى شخصى خودش باید یک پنجم رابپردازد. حضرت هادى علیه السلام این حکم را در دوران امامت خود (221- 254) بیان فرموده است. به من دستور دادى که اوامر تو را انجام دهم و حق تو را از شیعیان بگیرم. به شیعیان این مطلب را منتقل کردم، آنان به من گفتند: حق امام در اموال ما چیست؟ من در پاسخ آنان چه بگویم؟ (یک پنجم درآمد را بپردازند). در ابزار و آلات و صنایع. ما در اینجا به همین چند روایت بسنده کرده و خوانندگان را به آثار حدیثى ارجاع مىدهیم. خمس درآمدها از خصایص فقه شیعى نیست، بلکه دلایل آن در کتاب و سنت، وارد شده است. چیزى که هست پس از رحلت پیامبر گرامى صلى الله علیه و آله، این مسأله، مانند پرداخت حق ذوى القربى از غنایم و غیره همچون مسائل مهمتر به فراموشى سپرده شد. و هیجانانگیز پى بردهام، نخستین حقیقت این است که وجوب پرداختن خمس از ائمه معصومین نقل نشده است و حال آنکه مذهب شیعه باید متکى به اقوال ائمه باشد، و اقوال ائمه، مرجع فتوا براى علما هستند. در جواب گوییم که ما چهارده روایت را براى نمونه از احادیث ائمه اطهار علیهم السلام براى شما بیان کردیم. پس شما چگونه مدعى هستید که درباره وجوب خمس از ائمه معصومین علیهم السلام مطلبى نقل نشده است. پس این روایات منقول چیست؟! بنابراین باید پذیرفت که نویسنده یا جاهل است یا خود را به تجاهل زده است. وارد شدند و از آن حضرت خواستند خمس را بر آنان حلال کند حضرت فرمود: آیا آن را حلال کنم؟ با زبانتان اظهار دوستى مىکنید و خمسى را که به عنوان حقى از طرف خداوند براى ما و براى خودش قرار داده است نمىدهید؟ هرگز براى یک نفر از شما آنان را حلال نمىکنم.» - وسایل ، ج 6 ، باب 3 ، از ابواب الانفال ،
شیخ صدوق مىگوید: در یکى از نامههاى حضرت آمده است:
«خمس، پس از کسر هزینههاست.»
جمله یاد شده، حاکى از آن است که این حدیث، ناظر به درآمدهاى
در فقه الرضا از ایشان نقل شده است که فرمود:
امام رضا (ع) و خمس درآمدها
«کلّ ما أفاده الناس فهو غنیمة. لا فرق بین الکنوز والمعادن والغوص ومال
یکى از شیعیان به امام رضا علیه السلام نامهاى نوشت و از خمس سؤال کرد،
پرداخت این خمس، کلید روزى شما و پاکى از گناهان و ذخیرهاى براى
گروهى از شیعیان خراسان بر امام رضا علیه السلام وارد شدند و از او
امام جواد (ع) و خمس درآمدها
امام جواد علیه السلام و خمس درآمدها
محمد بن حسن اشعرى، به امام جواد علیه السلام نامهاى نوشت و از
«أخبرنى عن الخمس أعلى جمیع ما یستفید الرجل من قلیل وکثیر من
«به حضرتش نوشتم: مرا از خمس آگاه کن. آیا بر کلیه درآمدهاى انسان از کم
از روایت استفاده مىشود که اصل وجوب خمس در زمان امام جواد علیه السلام
امام جواد علیه السلام در نامه خود به على بن مهزیار- که در سال 220
على بن محمد بن شجاع نیشابورى مىگوید: از امام دهم، امام هادى علیه السلام
ابوعلى فرزند راشد مىگوید: به امام هادى علیه السلام عرض کردم:
امام هادى علیه السلام فرمود: «یجب علیهم الخمس»
به امام علیه السلام عرض کردم در همه چیز؟ فرمود:
گفتم: آیا بازرگان وکاسب هم چیزى باید بپردازد؟
فرمود: پس ازکسر هزینهها.
بنابراین روشن شد که مسأله خمس یک دایره گسترده دارد و
نویسنده کتاب خمس در مقدمه مىگوید: من به هشت حقیقت مهم
1 ) محمدبنزیدطبرى مىگوید: «گروهى از خراسانبرامام رضا « ع »
By Ashoora.ir & Night Skin
درباره وبلاگ
پیوندهای روزانه
آرشیو مطالب
سایر امکانات